Sanatçı kimliğiyle tanıdığımız Kezban Arca Batıbeki, aynı zamanda geniş kapsamlı bir sanat koleksiyonuna sahip. Şu sıralar yeni sergisi “PULP FICTION 3” ile Cue Art Space organizasyonuyla YapıKredi Bomontiada’da yer alan sanatçıyla koleksiyonu üzerine sohbet ettik. Kendisini bildi bileli biriktirme merakının olduğunu söyleyen Kezban Arca Batıbeki, gerçekten beğenmek dışında başka bir kriteri olmadığını belirtiyor. Uzun yıllardır sadece, “kadın” üzerine figüratif eserlerden oluşan ana tema doğrultusunda eser alan Batıbeki ile koleksiyonundaki sanatçılar, takip ettiği platformlar, genç koleksiyonerlere tavsiyeleri ve daha pek çok konu üzerine sohbet ettik.
Röportaj: Burcu Dimili
Sanata dair hatırladığınız ilk anınız nedir? Sanatla nasıl tanıştınız?
Annem DGSA mezunu ve babam da Tavanarası Ressamları grubunun bir üyesi olduğundan doğduğum ev her platformdan sanatçılarla dolup taşardı. Hâliyle elimdeki bol malzemeyle ben de sürekli resim yapardım.
Koleksiyonerlik serüveniniz ne zaman ve nasıl başladı?
Aslında kendimi bildim bileli biriktirme merakım vardı. Annemin babası bir entelektüeldi. Çok iyi piyano çalar, hat yapar ve o zaman pek de ilgilenmediğim el yazması kitap ve objeler toplardı. Sonrasında onların bir bölümü neyse ki bana kadar ulaştı. Onların izinde önce teneke kutularla başladım. Sonrasında arkası geldi. Sonrasında koleksiyonlar, koleksiyonları doğurdu.
İlk aldığınız eser hangisiydi? Eserde sizi yakalayan şey neydi?
Koray’la tanıştığımızda, o çoktan resim almaya başlamıştı. Duvarlarında Sami Yetik, Nazmi Ziya, Hoca Ali Rıza gibi klasik ressamların yanı sıra Burhan Uygur, Avni Arbaş, Komet gibi dönemin tanınmış ressamlarının resimleri asılıydı. Benimle birlikte sanatta güncelleşmeye başladık gibi oldu. Birlikte aldığımız ilk güncel sanat eseri, sanırım Balkan Naci İslimyeli’nin Maçka Sanat Galerisi’ndeki sergisinden aldığımız resmiydi. Balkan Naci, üniversitede Temel Sanat dersimize giren asistanımızdı, sonradan yakın arkadaş olduk ve onun hayata sürrealist ve yenilikçi bakışı benimkiyle çok örtüşüyordu.
Koleksiyonerliğinizin arkasındaki ana motivasyon nedir? Koleksiyonunuzu oluştururken ve eser alırken nelere dikkat ediyorsunuz?
Başlangıçta eseri sevmemiz yeterliydi, aldığımız eserlerin birbiriyle bağlantılı, bir bütünün parçası ve hayata bakış açımızın bir yansıması olması gerektiğini henüz fark etmemiştik. Gerçekten beğenmek dışında başka kriterimiz ise hiç olmadı.
Koleksiyonunuzda kaç eser yer alıyor? Seçkinizde hangi isimler var? Eserlerin dağılımı evin bölümlerine göre nasıl konumlanıyor? Örneğin salonunuzda, çalışma odanızda, yatak odanızda hangi eserler yer alıyor?
Hiç saymadık, depoya gerek duyacak kadar değil ama içinde yaşadığımız mekânları çoktan doldurdular bile. Seçerek alıyoruz, çok eser almak gibi bir iddiamız hiç olmadı, birlikte yaşamak istediğimiz işler hepsi de! Eski, yeni, ünlü, ünsüz, yerli, yabancı bir sürü isim var. Üst kattaki dairemizi “Oyun Evi” temasıyla güncel sanat eserlerimize, bazı obje koleksiyonlarımıza, kütüphane ve müziğe ayırdık. Yatak odası, kapı vs yok. Bu katta; eskilerden Neşe Erdok, Nazif Topçuoğlu, Eugenio Merino, Dan Stockholm, Necla Rüzgâr, Eda Gecikmez, Aslışah Erdem, Leo Ferdinando Demetz, Ana+Betania, Hande Şekerciler, Serkan Demir, Metin Çelik, Nazif Topçuoğlu, Aysun Bozuklu, Sayat Uşaklıgil, Meltem Sırtıkara, Bahar Oganer gibi isimler var. Alt kattaki dairemizde ise yaşıyoruz ve orası da dolu tabii ki… Burada; Sami Yetik, Nazmi Ziya gibi eski isimlerin yanı sıra; Mehmet Güleryüz, Balkan Naci, Hakan Onur, Carlos Aires, Gökçen Cabadan, Onur Gülfidan, Kemal Önsoy, Ahmet Elhan, Ebru Alpagut, Peter Rifkin gibi isimler ve koleksiyonunu yaptığımız objeler yer alıyor. Eserleri yerleştirmekte; sanatçılığımdan ve enstalasyon bilgimden faydalandım her şey karışık görünür ama belli bir düzen içindedir.
Bu eserlerden sizin için özel bir hikâyesi olan varsa anlatabilir misiniz?
Hayır yok. Tümünün yeri ayrı bizim için.
Koleksiyonunuzu özetlemeniz gerekse nasıl anlatırdınız? Topladığınız belirli bir sanat türü var mı?
Sanat koleksiyonumuz; resim ve heykel ağırlıklı olmak üzere, fotoğraf, az sayıda video art ve enstalasyonlardan oluşuyor. Uzun yıllardır sadece, “kadın” üzerine figüratif eserlerden oluşan ana temamız doğrultusunda eser alıyoruz. Soyut eserlerle pek duygusal bağ kuramıyoruz ne yazık ki. Evdeki en soyut resim Kemal Önsoy’un ama onun üzerinde de bir çöp adam var. Bir de Osman Dinç ve Tony Cassius Plasticien’in soyut heykelleri…
Evinizde sergilediğiniz eserlerin yerini sık sık değiştiriyor musunuz? Aldığınız eserlerle ne kadar süre birlikte yaşıyorsunuz ve ne sıklıkla ev-depo ya da odalar arası yerini değiştiriyorsunuz?
Genelde büyük değişiklikleri ancak büyük bir eser eve gelirse yaparız. Heykelleri sağa sola sığdırmak biraz daha kolay. Depolamaya varacak boyutta iş büyümedi henüz ama eve sığmayan işleri atölyemde muhafaza ediyoruz.
Koleksiyonunuzu oluştururken profesyonel destek alıyor musunuz? Ya da yakın çevrenizde görüşlerine saygı duyduğunuz, fikrini aldığınız birileri var mı?
Ben profesyonel sanatçı, eşim de çok iyi bir izleyici ve sanatsever olduğu için kimseden destek almamız gerekmedi.
Satın aldığınız sanat eserlerini nereden buluyorsunuz ve hangi eserleri alacağınıza nasıl karar veriyorsunuz?
Çok uzun yıllardır sürekli yurt içi ve yurt dışındaki galerileri ve fuarları geziyoruz. Genelde hep bu şekilde eser sahibi olduk. Şans eseri beğenilerimiz aynı olduğundan pek sorun yaşamayız. Genelde fikir birliğine vardığımız işleri alırız ama arada küçük kaçamaklarımız olur.
Hangi galerileri, fuarları ya da platformları takip ediyorsunuz?
Yaklaşık 30 yıldır Art Miami, Art Basel, Art Basel Miami Beach, Frieze Art Fair, Venedik Bienalleri, bazen Arco, Fiac, Paris Photo, Documenta, Manifesta, Contemporary Istanbul, Base, Mamut Art ve Art Weeks… Ve gittiğimiz her ülkedeki güncel müzeler ve önemli galeriler, say say bitmez.
Dijitalleşme koleksiyonerlik anlayışınızı değiştirdi mi? Bir eseri online mecrada görüp alım yapıyor musunuz?
Pandemi sürecinde, online fotoğraf sergisi açmış bir sanatçı olarak bile hâlâ bir eseri görmeden almanın çok kolay olmadığını düşünüyorum. Yalnız birkaç kez online müzayededen, bir kez online fuardan ve 2 ya da 3 kez de bir galerinin Instagram paylaşımından beğenerek eser aldık, onlar da bildiğimiz isimler olduklarından elimize geçecek eserler sürpriz değildi zaten.
Eserin ardındaki sanatçıyla tanışmak sizin için ne kadar önemli?
Hiç önemli değil, aldığımız işe bakarız, bizi kimsenin ikna etmesi gerekmiyor. Ayrıca sanatına hayran olduğumuz bir sanatçının berbat biri çıkması riski de var.
Koleksiyonerliğe başladığınızdan beri zevkleriniz nasıl değişti? Sanat bilginiz nasıl gelişti ve güçlendi? Ayrıca o dönemden şimdiye sanat dünyasında nelerin değiştiğini düşünüyorsunuz?
Biz sanatla iç içe olan ailelerden geldiğimiz için, çevremize göre bilgiliydik zaten. Ben zaten sanat eğitimi aldım ama yurt dışına daha çok açılabildiğimiz andan itibaren görgümüz, bilgimiz, sanata bakış açımız gelişti, öğrenmenin sonu yok ki… Yurt dışında da işler bu kadar hızlı değildi zaten. Sanat dünyasında internet ve sosyal medya sonrası inanılmaz hızlı gelişmeler yaşanıyor. Her şey, her gün değişebiliyor.
Son aldığınız eser bilgisini bizimle paylaşabilir misiniz? Bu eserde sizi yakalayan şey neydi?
En son iki genç sanatçı; Aslışah Erdem’den Elgiz Teras Sergisi’nde beğendiğimiz heykeli ve Milliyet Heykel Yarışması finalisti Eda İlbeyci’den, “Kabuk” isimli 1 heykel ve 18 adet heykelcikten oluşan bir heykel enstalasyonu aldık.
Koleksiyonunuzu sergilediğiniz zamanlar oluyor mu, bu konuda görüşleriniz neler?
Hayır, sadece eve konuk ettiğimiz yakın dostlarımız görebiliyorlar. Çok başarılı özel müzeler var. Keşke bizden sonra, evimizi aynen koruyup, görmek isteyenlere açık bir düzen kurabilsek.
Okuyuculara Kolekta üzerinden yakın takibe alınacak sanatçılar önermenizi istesek hangi isimleri söylersiniz?
Sanatçı olmanın sorumluluğu biraz farklı, ismini sayamadıklarıma haksızlık etmek istemiyorum. Kimsenin önerisiyle değil de kendi beğendiklerini yakın takibe alarak başlamalarını önermek en doğrusu olur diye düşünüyorum. Kolekta’da yer almaları başlangıç için çok iyi bir referans zaten.
Son dönemde takip ettiğiniz sanatçılar kimler?
Herkes.
Henüz hiç eser almamış birine ya da genç koleksiyonerlere tavsiyeleriniz ne olurdu?
Kâr etmek, dekorasyon malzemesi olarak kullanmak ya da elindeki imzalarla prim yapmayı düşünerek eser almak dışında, sadece aldığı sanat eserlerine bakarak mutlu olmak için eser alanlara saygım büyük. Hangi eserle birlikte yaşamak istiyorlarsa onu alarak başlamalarını öneririm. Gerisi gezmek, görmek, okumakla, ne istediğinizi anlamakla gelişecektir ancak. Öneride bulunacak kişinin size uygun biri olduğunu nasıl seçeceksiniz ki bilginiz yoksa? Bir sürü kötü koleksiyon bu nedenle var.
Ayrıca yakın zamanlı başka projeleriniz varsa sizden dinlemek isteriz.
Çok yoğun çalışarak geçirdiğim son iki yılda biri online fotoğraf sergisi “Yolda II”, diğeri “Senin Annen Bir Melekti Yavrum!” ve 10 Mayıs’ ta Bomontiada’ da açtığım “Pulp Fiction 3” var.
