Burhan Kum Tarihin Huzursuzluğu

Burhan Kum’un Öktem Aykut ile gerçekleştirdiği ilk sergi olan Tarihin Huzursuzluğu, Kum’un 2019 Kasım’ında 1984 Yayınları’ndan çıkacak olan Gentile Bellini’nin Konstantiniyye Günlüğü isimli çizgi romanı ile beraber ifade buluyor. Çizgi romanı oluşturan 128 tuvalin bir bölümü ise, çizgi roman ile aynı ismi taşıyan bir sergi ile
Öktem Aykut'un komşu kültür sanat kurumu Kıraathane’de 6 ila 28 Aralık 2019 tarihlerinde izlenebilir.

Ressam Burhan Kum, Batı ve Doğu'daki resim, temaşa, temsil geleneklerini tartıştığı; gösterilen ve saklananları kıyasladığı eserleri ile tanınmakta. Gentile Bellini'nin Konstantiniyye Günlüğü, Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'a davet edilişinin ardından hem sultanı hem de İstanbul'u resmeden İtalyan ressamın İstanbul’daki maceralarına odaklanırken, ressamın biyografisi Kum'un sanatsal ilgi alanı için benzersiz zenginlikte bir araştırma imkanı sunuyor. Gentile Bellini’nin 1480 yılında yaptığı Fatih Sultan Mehmet portresi Türkiye'de bilinen ilk modern yağlıboya resim oluşu ile büyük önem taşır. Kum’a göre, başlangıçtan beri “portre” kategorisinde değerlendirilen bu resmin günümüze kadar göz ardı edilen önemli bir özelliği resimdeki perspektif kullanımıdır. Kum, Albrecht Dürer’in Almanya’yı matematiksel perspektifle henüz tanıştırmadığı bir zamanda İstanbul’da böyle bir resmin yapılmış olması ve ressamın ufuk çizgisi ile sultanın gözünü hizalamış oluşunu, resme yönelik araştırmasının merkezine yerleştirir. İstanbul’da on altı ay geçirdiği bilinen Bellini’nin bu süre zarfında padişahın şu anda Londra’da bulunan portesinden başka ne yaptığı ve ürettiği, eserlerin akıbetinin ne olduğu, Kum’un çizgi romanı ve Kıraathane’de gerçekleşecek sergisinde ele aldığı diğer konular.

Tarihin Huzursuzluğu ise, çizgi romanı oluşturan 128 tuvali, Osman Hamdi’nin Yaratılış tablosu ve Salvador Allende’nin sağ gözlüğü gibi diğer tarihsel kayıplar ile beraberce çerçeveleyen ve Kum’un son otuz yıldır ısrarla araştırmaya ve tartışmaya devam ettiği toplumsal ve sanatsal sorular ile beraberce ele alan bir sergi. Kum’un Doğu-Batı, sanatçı-iktidar ve ilerlemeciler-muhafazakârlar gibi karşıtlıkların izini süren üretimi, karikatürize ve popüler bir referans repertuvarı ile çerçeveleniyor olsa da, yalnızca resimsel ifade olanakları zorlanarak varılabilecek katmanlı bir hiciv arz eder.

Sanatçının, din adamlarının resmin gelişimini engelleyen yorumlarının sonuçları ve perspektif resminin toplumda bireysel bakışın, tasarımın ve yaratıcılığın gelişimindeki etkisi üzerine yoğunlaşan sorgulamaları ile Fatih’in ardından gelen padişahlar resim yaptırmayı sürdürselerdi Türkiye'de devlet ve toplum tarihinin nasıl birer seyir izleyeceğine dair merakı, hem Konstantiniyye Günlüğü’nde hem de Tarihin Huzursuzluğu’nda özgün yanıtlar buluyor. Türkiye’de resim sanatının gayrı resmi tarihine bir araştırmacı olarak yaklaşan Burhan Kum, günümüzde iktidarların toplumla ilişkilenirken sanatı nasıl araçsallaştırdıklarına dair soruları da, yine resim pratiği içerisinde bulduğu cevaplarla yanıtlıyor. Tarihin Huzursuzluğu ve Gentile Bellini'nin Konstantiniyye Günlüğü, Kum'un son iki yıllık çalışmasının birer ürünü olsa da, sanatçının önceki üretimi ile beraber ele alındığında Kum’un otuz yıllık yapıtının yoğun bir temsili ve güçlü bir özetini arz etmekte.